Afazja u Osób starszych – rodzaje, objawy, diagnostyka, leczenie, rokowania

Afazja u Osób starszych – rodzaje, objawy, diagnostyka, leczenie, rokowania

Afazja to zaburzenie mowy, które ze względu na przyczyny (np. udar mózgu) najczęściej dotyka Osoby w średnim lub starszym wieku, jednak może wystąpić w dowolnym momencie życia. Objawia się trudnościami w porozumiewaniu się i/lub zrozumieniu kwestii wypowiadanych przez innych ludzi. Dowiedz się, jakie są objawy i rodzaje tej przypadłości oraz czy istnieją szanse na to, że pacjent odzyska zdolność swobodnego mówienia i rozumienia mowy.

Co to jest afazja?

Afazja to schorzenie polegające na utracie zdolności mowy na skutek uszkodzenia struktur ośrodkowego układu nerwowego. Może ono nastąpić w wyniku przebytego udaru, wylewu, wypadku komunikacyjnego, chorób neurodegeneracyjnych (np. choroba Alzheimera), nowotworowych, procesów zapalnych czy zatrucia toksynami.

Afazję zalicza się do zaburzeń komunikacji językowej i dotyczy różnych jej aspektów – tworzenia, rozumienia oraz odtwarzania mowy. Dlatego też objawy afazji różnią się u poszczególnych osób, w zależności od rodzaju uszkodzenia mózgu, etiologii choroby, ale także od rozległości uszkodzenia mózgu.

Objawy i rodzaje afazji

Jak rozpoznać afazję u osób starszych? Pierwszym sygnałem, który powinien zwrócić baczną uwagę opiekuna jest sytuacja, w której Senior:

  • wykazuje problem z nazywaniem niektórych przedmiotów,
  • ma trudności z ułożeniem nawet najprostszego zdania,
  • wypowiada pojedyncze, zupełnie niezrozumiałe słowa,
  • używa niepasujących słów w zdaniach lub tworzy zdania pozbawione sensu.

Afazja może przebiegać bardzo różnie, w zależności od stopnia i obszarów mózgu, które zostały uszkodzone. W związku z tym przyjęto następujący podział:

  • AFAZJA RUCHOWA (afazja motoryczna) – związana jest z ostrymi zaburzeniami krążenia ośrodkowego układu nerwowego, w wyniku którego dochodzi do uszkodzenia ośrodka ruchowego mowy, zwanego również ośrodkiem Broca. Polega na znacznym upośledzeniu zdolności mówienia lub tworzenia mowy spontanicznej. Pacjent rozumie, co się do niego mówi, nie potrafi jednak sformułować odpowiedzi.
  • AFAZJA CZUCIOWA (afazja sensoryczna) – wynika z uszkodzenia obszarów w mózgu odpowiedzialnych za rozumienie mowy (ośrodka Wernickego). Pacjent ma trudności w przetworzeniu w myślach treści, którą słyszy i tego, co sam wypowiada. W związku z tym, jego kwestie często są pozbawione sensu oraz logicznego przekazu.
  • AFAZJA MIESZANA (ruchowo-czuciowa) – najczęściej dotyka pacjentów po udarze. Polega na współwystępowaniu objawów charakterystycznych dla afazji sensorycznej i afazji motorycznej. Ten typ schorzenia upośledza oba ośrodki korowe odpowiadające za prawidłową realizację procesów komunikacji.
  • AFAZJA NOMINALNA (afazja amnestyczna) – ten tym afazji mowy, polega na upośledzeniu umiejętności nazywania przedmiotów lub ich funkcji, jednak pacjent doskonale wie, jak dane rzeczy się nazywają bądź do czego służą.
  • AFAZJA CAŁKOWITA (afazja globalna) – to znaczne uszkodzenie ośrodka mowy w zakresie ekspresyjnym i odbiorczym. W tym przypadku pacjent mierzy się z niemożnością nazywania przedmiotów, mówienia spontanicznego, powtarzania zasłyszanych kwestii, z ograniczeniem rozumienia pojedynczych słów.

Diagnoza afazji

Bezwzględnie, po zauważeniu pierwszych objawów afazji, należy skonsultować się ze specjalistą.

Najczęściej w pierwszym etapie diagnostyki wykonuje się badania neurologiczne. Pozwalają one na wykrycie zaburzeń (np. niedowłady, zaburzenia czucia), a następnie sprecyzowanie, które obszary mózgu zostały uszkodzone, a co za tym idzie – jaka choroba wystąpiła u osoby dotkniętej afazją.

Następnie, wykonuje się badania obrazowe głowy, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, które umożliwiają wskazanie np. ognisk niedokrwienia lub stwierdzenie istnienia wewnątrzczaszkowego guza.

Leczenie afazji

Po wykryciu afazji leczenie skupia się na chorobie leżącej u podstaw wystąpienia zaburzeń mowy. Dzięki polepszeniu ogólnego stanu zdrowia, zmniejszeniu lub zlikwidowaniu czynników chorobotwórczych, afazja również może ustąpić.

Nie oznacza to jednak, że problemy z mową można pozostawić bez odpowiedniej opieki. W trakcie hospitalizacji lub prowadzenia leczenia pierwotnej choroby, pacjent powinien zostać skonsultowany z neurologopedą, który podczas diagnozy oceni rodzaj deficytów oraz określi rodzaj afazji. Wskazane jest także zaangażowanie fizjoterapeuty w celu rozpoczęcia rehabilitacji ruchowej. To, czy i jak szybko pacjent powróci do sprawności, zależy w dużej mierze od tego, jak szybko po wystąpieniu pierwszych objawów afazji zostanie wdrożone leczenie.

Rokowania – czy można odzyskać sprawność po afazji?

W szczególnych przypadkach, jak na przykład usunięcie guza mózgu czy samoistna regeneracja po niewielkim urazie mózgu, objawy afazji mogą ustąpić same.

Jednak u przeważającej części pacjentów, zwłaszcza po udarze czy wylewie, proces przywracania zdolności mowy jest żmudny i długotrwały. Wymaga on współdziałania specjalistów: logopedy lub neurologopedy, fizjoterapeuty oraz bliskich pacjenta, a także częstych, regularnych ćwiczeń.

Warto nadmienić, iż wyniki rekonwalescencji są także ściśle powiązane z kondycją psychiczną pacjenta, a afazja może bardzo poważnie ją nadszarpnąć. Dlatego nie bez znaczenia są różne grupy wsparcia, które pomagają chorym odnaleźć się w nowej rzeczywistości.

Z racji tego, iż opieka nad Osobą starszą z afazją jest ogromnym wyzwaniem dla rodziny, czasem dobrym rozwiązaniem jest umieszczenia chorego w Domu Seniora, w którym zapewniana jest profesjonalna opieka przez całą dobę.